TŁUSZCZE – ZNACZENIE LECZNICZE I ODŻYWCZE. PRAWDA I MITY.
TŁUSZCZE – ZNACZENIE LECZNICZE I ODŻYWCZE. PRAWDA I MITY.
Wokół tłuszczy narosło dużo mitów. I nic dziwnego – nasycone budzą nadal wiele kontrowersji. Olej kokosowy – używać go czy nie? Dać się skusić masłu? A może boczek jest już także dozwolony? Przekonanie, że tłuszcze nasycone (np. masło, smalec) szkodzą zdrowiu, towarzyszyło nam od kilkudziesięciu lat. Dzisiaj już chyba nikt nie wierzy dietom, w których tłuszcz przedstawia się jako głównego winowajcę w kwestii nadwagi.
Tłuszcze składają się z kwasów nasyconych i nienasyconych. W przeciętnej europejskiej racji pokarmowej nasycone kwasy tłuszczowe pochodzą głównie z tłuszczów zwierzęcych. Występują również w olejach roślinnych obok nienasyconych kwasów tłuszczowych. Nie może go zabraknąć w naszych posiłkach, bo jest podstawowym budulcem każdej komórki naszego ciała. Bierze udział w produkcji hormonów, umożliwia przyswajanie witamin A, D, E i K. Ważne tylko, by jeść go z umiarem, bo dostarcza dużo energii (ponad dwukrotnie więcej niż węglowodany i białko). Prawidłowy profil tłuszczowy stanowi nie więcej niż 20% całkowitej dostarczanej ilości kalorii.
Tłuszcze roślinne górą
Są dużo zdrowsze od tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, gdyż zawierają niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Występują głównie w tkankach ryb oraz w niektórych olejach roślinnych. Właśnie dzięki tym składnikom oleje roślinne i oliwa pełnią niezmiernie ważną rolę:
- wspomagają pracę serca i układu krwionośnego – powodują obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego, frakcji LDL oraz trójglicerydów we krwi, a wzrost stężenia frakcji HDL, działają pomocniczo w leczeniu hipercholesterolemii, miażdżycy i nadciśnienia tętniczego,
- pobudzają funkcjonowanie układu odpornościowego → działają pomocniczo w leczeniu alergii (astma oskrzelowa, egzema, trądzik, łuszczyca),
- brak NNKT w warstwie lipidowej błony komórkowej neuronów powoduje uszkodzenie tych komórek i zaburzenia przewodnictwa nerwowego,
- są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego- suplementacja omega3 oraz oleju z wiesiołka działa pomocniczo w leczeniu choroby Alzheimera, schizofrenii, stwardnienia rozsianego, alkoholizmu, zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży,
- mają korzystny wpływ na choroby o podłożu hormonalnym – w zespole napięcia przedmiesiączkowego, rozroście gruczołu krokowego, cukrzycy i otyłości,
- poprawiają krążenie miejscowe, odżywienie i natlenienie skóry,
działają antyoksydacyjnie, wychwytują i neutralizują wolne rodniki,
- przeciwdziałają zespołowi suchego oka.
Te bezcenne substancje to przede wszystkim wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 oraz omega-6.
Zdaniem prof. dr hab. Ilony Kaczmarczyk-Sedlak z Uniwersytetu w Katowicach badania wykazują w 100% dobroczynne działanie niezbędnych kwasów tłuszczowych omega-3 wśród dzieci oraz w przypadku organizmów młodych. Niestety, wśród osób starszych nie u wszystkich wspomagają organizm w tak szerokim zakresie. Dzieje się tak dlatego, że kwasy omega-3 wchłaniają się do organizmu w obecności enzymu delta-6-desaturazy. Kiedy aktywność tego enzymu spada, następuje zaburzenie absorpcji omegi-3.
Jakie są przyczyny spadku aktywności delta-6-desaturazy?
q Wiek
q Dieta niskoenergetyczna, niskobiałkowa, bogata w cholesterol, nasycone kwasy tłuszczowe poch. zwierzęcego, tłuszcze utwardzone
q Używki: alkohol, palenie papierosów
q Mało ruchliwy tryb życia
q Stres
q Nadciśnienie tętnicze
q Choroby metaboliczne (cukrzyca, otyłość)
q Zakażenia bakteryjne i wirusowe
q Zespół napięcia przedmiesiączkowego
q Reumatoidalne zapalenie stawów
q Stany patologiczne mózgu (schizofrenia, choroba Alzheimera)
q Niesteroidowe leki przeciwzapalne,
q Napromieniowanie, środki mutagenne i kancerogenne
q Niedobór: Zn, Mg, wit. PP, B6, C, E, kwasu foliowego, karnityny
q Galusan propylu (przeciwutleniacz stosowany w produkcji żywności)
Jak w takim przypadku uzupełnić niedobór NNKT u osób starszych?
Należy stosować NNKT zawierające kwas gamma-linolenowy (GLA)-występujący w oleju z wiesiołka OLEJ Z WIESIOŁKA Evening Primrose Oil, gdyż te kwasy wchłaniają się do organizmu bez obecności delta-6-desaturazy.
Objawy niedoboru NNKT u dzieci:
- Zmiany skórne (zgrubienie, suchość, łuszczenie się)
- Zmniejszenie przyrostu masy ciała
- Zahamowanie przyrostu niektórych narządów np. tarczycy
- Zmniejszenie odporności
- Uszkodzenie nerek
- Zaburzenia parametrów biochemicznych krwi
Objawy niedoboru NNKT u dorosłych:
U dorosłych dostrzega się niekorzystny wpływ m.in. na przebieg miażdżycy w wyniku zakłócenia transportu cholesterolu, schorzenia reumatoidalne, obniżenie odporności.
Olej kokosowy – kochać czy porzucić?
Wokół oleju kokosowego narosło tyle samo mitów, co wokół masła czy smalcu. Olej kokosowy nie tuczy, a wprost przeciwnie – odchudza. Oto dowody. Około 90% oleju kokosowego to trójglicerydy średniołańcuchowe składające się z 6 do 12 atomów węgla, co sprawia, że trafiają one wprost do wątroby, gdzie są metabolizowane do postaci ciał ketonowych. Jest to proces szybki i pożądany, ponieważ ciała ketonowe dobrze służą naszemu mózgowi i co najważniejsze, z nich nigdy nie powstanie żadna zapasowa komórka tłuszczowa. Badania dowodzą, że regularne zjadanie dwóch łyżek oleju kokosowego dziennie (ok. 30ml) wyraźnie przyśpiesza metabolizm i wprowadza organizm w stan ketozy, a to oznacza automatyczne spalanie swoich własnych zapasów zgromadzonych w znienawidzonych fałdkach. Najważniejszym efektem odchudzającym oleju kokosowego jest zmniejszenie tzw. otyłości brzusznej, która jest uważana za zmorę, gdyż tłuszcz odkładający się wokół organów wewnętrznych przyczynia się do nadciśnienia, cukrzycy, chorób naczyniowo-sercowych. A z kolei tkanka tłuszczowa z okolic brzuch spala się najwolniej. Tak więc olej kokosowy nie wyniszcza organizmu głodowaniem, dostarcza dużej porcji energii i jednocześnie powoduje „samotrawienie” nadmiernych kilogramów. Najnowsze badania wykazują, że ciała ketonowe mogą być łatwo osiągalnym remedium na lekooporną epilepsję oraz na chorobę Alzheiemera i Parkinsona. Należy jednak pamiętać, że stosunek omega -6 do omega-3 w oleju kokosowym nie jest korzystny dla naszego zdrowia i dlatego powinniśmy pamiętać o suplementacji OMEGA-3, dla zrównoważenia proporcji.
Ważne proporcje
Tłuszcze omega-6 i omega- 3 występują w parze, jednak w rozmaitych proporcjach. Dla naszego zdrowia idealnie jest, jeśli stosunek omega-6 do omega- 3 nie jest większy niż 4:1. My jemy dużo więcej kwasów omega-6, bo w większości olejów one właśnie dominują. Tymczasem ich nadmiar może zwiększać ryzyko chorób układu krążenia i nowotworowych!
Badania pokazały, że w naszej diecie proporcje między omega- 6 i omega-3 wynoszą 20:1 i więcej. Da się te proporcje poprawić, odpowiednio dobierając oleje i suplementując omega-3. Wystarczy kierować się zasadą: im więcej kwasów tłuszczowych omega-3, tym lepiej. Wśród powszechnie używanych olejów liderem jest olej rzepakowy, bo stosunek omega- 6 do omega-3 wynosi w nim 2:1. Dobry jest też w oleju lnianym, rydzowym (odmiana oleju z lnu). Natomiast oliwa z oliwek zawiera kwasy omega-9, które mają właściwości przeciwmiażdżycowe, ponadto oliwa zawiera skwalen, który posiada właściwości odtruwające. Oliwa jednak nie zawiera kwasów omega-3, czyli nie ma oddziaływania przeciwzapalnego.
Spośród suplementów diety rekomenduję Omega-3 Concentrate, gdyż kwasy te pozyskiwane są z ryb z czystych wód głębinowych, ponadto są produkowane w procesie destylacji molekularnej, która chroni je przed utlenianiem. Jakość Omega-3 jak i wszystkich produktów Calivita są potwierdzone prestiżowymi atestami GMP oraz FDA.
U osób starszych zalecam stosowanie suplementu Evening PRIMOSE OIL ze względu na obecność kwasów GLA.
Tłoczony na zimno…
Taki napis na etykiecie określa sposób, w jaki olej został wyprodukowany, czyli wyciśnięty w prasach, bez podgrzewania. To najbardziej naturalny sposób produkcji i można uzyskać tak każdy rodzaj oleju. W takiej postaci jest najcenniejszy i najzdrowszy, bo proces produkcyjny nie niszczy zawartych w nasionach, pestkach czy oliwkach naturalnych składników – witamin i soli mineralnych, cennych kwasów tłuszczowych oraz antyoksydantów. Łatwo go rozpoznać, bo ma on wyraźny zapach i smak surowców, z których go wyciśnięto. Wyróżnia go zdecydowany kolor, nie jest klarowny tylko mętnawy. Olej wyciskany na zimno ma tylko jeden minus, a raczej ograniczenie – jest nietrwały, dlatego należy go przechowywać i używać w odpowiedni sposób.
…czy rafinowany?
Wyciska się go na ciepło i oczyszcza. Celem tego procesu jest przedłużenie trwałości oleju. W zamian, niestety, traci on część zdrowych składników, zwłaszcza witamin i kwasów tłuszczowych. Taki olej jest przejrzysty, ma jasną barwę. Jest też neutralny w smaku i praktycznie pozbawiony zapachu. Trudno rozpoznać, z czego został wyprodukowany, ale nie dominuje w potrawach, co wiele osób uznaje za jego zaletę.
O tym, jak zdrowa jest oliwa z oliwek czy nasz swojski olej rzepakowy tłoczony na zimno słyszeliśmy wielokrotnie. Ale nie tylko one! Coraz częściej na sklepowych półkach pojawiają się dużo mniej znanych olei – z nasion sezamu, lnu, z kokosa, orzechów, a nawet z pestek pomidorów i róży! Nie poprzestawaj więc tylko na tym, który znasz i używasz od lat. Oleje mają wyjątkowe i udowodnione naukowo zalety dla zdrowia. Co więcej – badania pokazują, że codzienna zdrowa dieta plus naturalne suplementy i stosowanie wybranych olejów tłoczonych na zimno pozwala ograniczyć stosowanie leków, np. obniżających cholesterol czy ciśnienie. Warto jednak mieć w domu oba rodzaje oleju, tłoczony na zimno oraz rafinowany. I podczas gotowania stosować prostą zasadę – oleju tłoczonego na zimno używać do sałatek, zimnych sosów, maczania pieczywa czy robienia zalewy do śledzi. Natomiast rafinowanego – przede wszystkim do smażenia i pieczenia.
Jeżeli uważasz, że artykuł zawiera wazne dla zdrowia informacje, napisz proszę o tym w komentarzu (pod artykułem lub na FB). Dziękuję!